Stoa Felsefesi – Bölüm II

İlk bölümü okumak için buraya tıklayabilirsiniz.

Uzak durulması gereken bir diğer şey de Seneca’ya göre çılgın kalabalıktır. Sizi yolunuzdan ayıran, aklınızı karıştıran ortamlar ruhunuzu huzursuz eder. Ruhun kirlenmesi ve zarar görmesi için kötü bir ortamın içinde bulunması yeterlidir. Bu sebeple kişi kendi içine dönmeli ve arınmalıdır. Kalabalığa karışacaksa mutlaka erdemli kişilerle beraber olmalıdır ki kendini yüceltebilsin.

“Çılgın kalabalığa karıştığım herhangi bir günden sonra asla eve aynı ahlaki kişi olarak dönemem. İçsel huzurumda yakaladığım şeyler karmakarışık olur, kaçındığım şeyler tekrar belirir. Bizler uzun zamandır keyifsizlik yüzünden bir yere çıkarılamayan hastaların düştüğü duruma düşer, uzun süredir devam eden ruhsal bir hastalıktan kurtulmaya çalışır gibi nekahete çekiliriz.”

Seneca

Sivri dilli insanlardan uzak durun, kalabalık içerisindeyken sesinizin yüksek çıkması gerekmediğini, her konuda yorum yapmanın sizi daha nitelikli göstermeyeceğini unutmayın. Gereksiz kullandığınız her kelime israftır ve sizi düşürür. Mutluluğunuzun bir ortamda ne kadar yüksek sesle güldüğünüzle ya da konuştuğunuzla bir alakası yoktur. Huzurlu olmanın ne demek olduğunu bilmeyen insanlar mutlulukları insanların yüzünde veya sözlerinde arar.

Mutlu olmak konusunda en büyük yanılgılardan biri de mutluluğun bir başkası tarafından bize verileceğini düşünmektir. Kendisini mutlu edemeyen insan bir başkasının ona sağladığı mutluluğa sürekli aç olacak ve ölçüsüz duygular bağımlılıkları getirecektir. Mutluluk kişinin özündedir, şartlardan bağımsız olarak vardır, yalnızca kişinin yargılarını değiştirmesi gereklidir. Bunları söylemek kolay olabilir ama uygulayabilmek için tabii ki belirli bir farkındalık düzeyinde olmak gereklidir.

“Kendine karşı saygılı değilsin çünkü mutluluğunu  başkalarının ruhunda arıyorsun.”

Marcus Aurelius

Sanıyorum ki buraya kadar huzurun asıl kaynağının erdem olduğunu anladık. Şimdi stoacılık felsefesine göre erdemli insanda olması gereken dört özelliği sayalım:

• Bilgelik
• Cesaret
• Adalet
• Ölçülülük

Dürüstlük korkakların işi değildir. Gerçekleri görmek ve konuşmak üstün cesaret gerektirir. Birçok insan  rahatsız edici durumları kendini kandırarak ya da başka şeylerle oyalanarak atlatmaya çalışır. Gerçeklerden kaçan zihin kendini rahat hissettiği yere yönelir ve sürekli kaçmak bağımlılıklara  sebep olur.  Cesaretli olmak durumu kabul edebilmek ve çözüm üretebilmek için gereklidir.

“Eğer insansan, düşseler bile büyük işleri üstlenenlere saygı duy. Kendi yüce doğasının gücüne bakarak kendine cesaret bahşedilmiş insanlar tarafından bile yapılamayacak işleri başarabilmek için yüce girişimlerde bulunmak soylu bir davranıştır.”

-Seneca

Hatanızı fark ettiğinizi ve birinden özür dilediğinizi düşünün.  Bu durum kim için daha önemli? Yaptıklarınız, söylediğiniz iki kelimeyle değişecek mi? Onda olan değişim yalnızca size karşı olan saygısının veya sevgisinin yinelenmesidir. Sizin için ise erdemsiz hareketlerinizi kabul etme cesaretini göstererek içinizdeki o kara düğümü çözmek için attığınız ilk adımdır. Sonrasında hatanızı telafi etmeye çalışmak ruhunuzu alçaltan o durumdan kurtulup erdeminize tekrardan ulaşmanız için gereklidir.

Erdem, kişinin sahip olabileceği tek ve en önemli şey olduğu için stoa felsefesine göre kötülük yapan aslında kendine kötülük yapmıştır. Dolayısıyla kötülüğe karşı insanın kendisine yapacağı en iyi şey kötülüğü yapana benzememektir. Erdemsiz insanlarla aynı ortamda bulunmak, onlarla beraber yürümek sizi hedefinizden uzaklaştıracak, zihninizi yoracak, sizi dibe çekecektir. Kendinizi cesaretlendirin, bırakmanın verdiği acı gerçek mutluluğu yaşadıkça azalacaktır.

Kararmış ruhlara güven besleme; kendini dağıtmaksızın, doğruca yürü ereğinin yolunda.

Bir başka açıdan mutluluk

Mutluluğun bunların dışında bir diğer kaynağı da küçük işlerin dikkatle yapılması sonucu hissedilen o memnuniyet hissidir. Kişi bir işi yaparken yalnızca o anda olur, zihni ve bedeniyle o işe odaklanırsa (Tekrar eden düşüncelerden kurtulmak ve temiz bir zihinle çalışmak.) işin bitiminde kendisini büyük bir memnuniyet içinde bulacaktır.

İnsanın mutluluğu elindeki işi insana yaraşır şekilde yapmasında gizlidir.

Marcus Aurelius

Aslında küçük işler sonucu hissedilen mutluluğun yanı sıra zihinde tekrarlanan düşüncelerden ve senaryolardan kurtulmak başarının da formülü olarak gösterilebilir. Anda kalmak bu konuda da önemlidir. Zihin dinginliği ve erdemin gereklilikleri kişide birlikte bulundukça huzur kaçınılmazdır.

“Love, Death & Robots” serisinin 10 dakikalık “Zima Blue” bölümü bu konuda oldukça açıklayıcı olacaktır.

Bu konuyu da burada kapatıyorum.

”Tanrım bana değiştiremeyeceğim şeyleri kabullenmek için kuvvet; değiştirebileceğim şeyler için cesaret ve bu ikisini birbirinden ayırmak için akıl ver.”

Stoa duası

KAYNAKLAR

• Seneca.Çevik,C.(Çev.)(2017)Bilgenin Sarsılmazlığı Üzerine İnziva Üzerine. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.İstanbul
• Aurelius.M.Ceren,Y.E.(Çev.)(2018) Kendime Düşünceler.Türkiye İş Bankası Yayınları.İstanbul
• Aurelius,M.,Esmergül,Ö.(Haz.)(2019)Unutma Mutlu Bir Hayat Çok Az Şeye Bağlıdır.Destek Yayınları.İstanbul
• Seneca.Küskü,Ö.(Haz.)(2019)Gladyatör Kararını Arenada Verir.Destek Yayınları.İstanbul
• Epiktetos.Perker,A.(haz.)(2020)Kendisinin Efendisi Olmayan Hiç Kimse Özgür Değildir.Destek Yayınları.İstanbul
• The philosophy of Stoicism-Massimo Piglucci- TedEd